–    Баба (деде), ажаба бу тощумлары бак о телден о йандакы  топраьа ексек, эюверер ми? – сюйлейен Мефтун сорусуна жевап бекледи. Ищтийар аьырлашмыш башыны доьрултарак, немли эюзлери иле дикенли теллере бакды, бакды ве деди:

–    Щич санмам. Фарк етмез, истер Физулинун бу кюйц олсун, истерсе де деййус ерменинин елине эечиртдийи о кюйц. Сюйледим йа, о Шушадан эайри щич бир йерде битмез.

–    Белки битди, белки битди? – дейен Мефтун эарип бир инад йапды. Деде торунунун щатрына  деймемек (кырмамак) ичин;

–    Не билим, башына дюнцм (азизлеме ифадеси). Дцнйанын ишинден баш ачмак олмуйор. Белки де битди, – дийе онун кцчцжцк еллеринден юпдц. Бир кач эцн сонра кюйдеки мцлтежи кадынлардан биринин ермениже конушдуьуну эюрен Мефтун дедесинден;

–    Баба, еьер бизим арамызда ерменилер варса, демек, Ерменистанда да азербайжанлылар йашыйор, юьле ми? – дийе щайрет ичинде эюзлерини дедесинин йцзцне дикди. Ичини чекен ищтийар:

–    Йок, жаным-эюзцм, йок. Оранын да бизим топракларымыз олмасына раьмен Ерменистандан тцм азербайжанлылара ерменилер чокдан зулмедиб ковмушлар. Асырларжа софрамыздан екмек йемишлер, топраьымызын бин бир немети иле эечинмишлер. Сонра да бизе диван тутдулар (бюйле «тешеккцр етдилер» бизе). Атан да (бабан да) онларын курбаны олду. Спитакда 1988 - жи йылын аралык айынын йеддисинде депрем олан заман девлетимиз бу жиьерийанмышлара (беддуа) таййаре иле щуманитар (инсани) йардым эюндерен арефеде атан (бабан) да эюнцллцлере катылды. Аллащ дювсцн онлары. Бу азэынларын Сумэайытда тцретдиклери тащрибатдан сонра, азерилерин Ерменистандан чыкарылмасындан сонра, эондарма (дцзмеже) Карабаь Республикасынын (Жумщцрийетинин) илан едилмеси ичин бу щенэаменин ортайа атылмасындан сонра да щалкымыз щемен эцнде онлара жан йандырды. Анжак онлар юйле бир нанкюр топлум ки, онлара йардым етмейе эеленлери де эюкде вуруб канларына эелтан ейледилер (булашдырды). –дийе олуб-эеченлери торунуна олдуьу эиби наьыл етди. Мефтунун: 

–    Баба (деде), демек, о тайда (о тарафда) бирже тане де олсун азербайжанлы калмамыш, еле ми юйле ми? - эиби суалыны исе ищтийар:

–    Калмыш, баласы, камыш. Елоьлулларымызын наращат (тедирэин) рущлары долашыйор о топракда. Бюйле эюзцкцйор ки онлар да бу дикенли теллерин йцзцнден бу тайа эечемийорлар, -  дийе жевапландырды. Ертеси эцн исе диьер тарафа ишарет еден деде:  - Ще, дердины алым (курбанын олум). Бак, ватанымызын бцйцк бир парчасы калыб орда. Менже (бенже) дцнйада демир телин бир тарафында дуруб ичини йейе-йейе юз (кенди) йуртуна чаресиз бир щалде кенардан тамаша етмекден (йуртуну сейр етмекден), онун щасретини чекмекден  аьыр бир дерт йокдур. Дейилене эюре, ватан серщатдан башланыйор. Ама мен (бен) топраьымызын серщатыны эюремийорум. Бурда бир тел, Аразын о тайында диьер тел. Онун дикенлери бу топраьын баьрыны чокдан делмиш. Биз исе бунун юнлейемийоруз.   

Бир мцддет юнже мефтиллерин (теллерин) юнцнде дайанан (дуран) баба, торунуну сенэере апармыш (истищкама эютцрмцш) ве орда карарэащ командири (комутаны) Жеферден онларын дцрбцнле жепще щаттыны излемейе изн вермесини рижа етмишди. Он йашында олмасына раьмен йашындан бцйцк эюрцнен есмер карабаьлы баласынын башыны тумарлайан Жефер: 

–Ще, оьул бала. Дойунжа бака билдин ми? – дийе соран заман о:

–Бакмаьына бакдым, ама беш йылдан сонра мен (бен) даща бу дцрбцнле о топраклара бакмайажам! Емирсиз - фалансыз кырыб-дюкежем бу теллери! Топраьыма эайыдажам (дюнежем)! – дейиб комутаны кцчцк калбинин тепери (эайрети) иле йаман кюврелтмишди (дуйэуландырмышды)…

…Ве бир эеже дедесинин койнунда уйкуйа далан кцчцк торун эарип бир рюйа (рцйа) эюрдц. Эеженин зулметинде уйкудан уйанан Мефтун, дедесинин жекетинин ич жепинден щары бцлбцлцн тощумларыны аларак, мефтили (тели) будаклары будайан макас иле доьрайарак, о тайа эечмишди. Щава каранлык олса да, дцшманын елинде олан топраклардакы йцже даьларын зирвесини ап-айдын эюрцйорду. Йцреьинде шу ан юйле бир феращлык щисси баш калдырмышды (мейдана чыкмышды) ки, эел эюресин. О, куш олуб учмаьа, даьлары-дерелери ашыб ужсуз-бужаксыз Ватан топраьынын сейирине далмаьа щазыр иди. О, зарража кадар да олсун коркмуйор, телашланмыйорду. О бу бцйцлейижи эцзеллийин койнунда кендини ращат, йцнэцл щиседийорду. Ве бирден ташларын арасындан отоматик силащын шакыртысыны ишитди. Сонра эюьцсцнде дцшман куршунунун ачдыьы делиьи эюрдц. Синесинде даьларын карындан сцзцлцб эелен пынар эиби кайнайан кан топраьы ыслатды. Ве о, цзцэойулу (йцзцкойун) ватан топраьына дцшерек (капанарак) сцст (такатсиз) щалда эюзлерини капады. Мефтунун еллери бошалды ве дедесинден чалдыьы щары бцлбцлцн тощумлары топраьа серпилди….

Бир заманлар торунунун елинден тутарак, истищкама баш чекен (уьрайан) деде, шимди бурайа йалныз эелмишди. О, комутанын ащвалыны соруб онунла бир кадар сощбет етдикден сонра:

–Эелмишем о тайа, йурдума бакым. Бу сефер щем юз (кенди) йериме бакажам, щем де Мефтунумун йерине, – деди. Бир кадар эечмиш дцрбцнцн объектифинден эюрдцклерине инанамайан деде: 

–Ола билмез (оламаз)! – дийе шашкын бир щалде диле эелди. 

Жефер ондан:

–        Не олуб?– дийе сораркен исе йалныз шимди дцрбцнц кенара быракыб, жекетинин ич жепини ешелейен ищтийар, щары бцлбцлцн тощумларыны орада буламайанда:

–        Киши (еркек) эиби сюзцнцн цстцнде (йцзеринде) дурду балам. Щары бцлбцлц ватан топраьына эютцрдц, кцчцжцк калбиндеки ватан йанэысы иле намцмкцнц (мцмкцнсцз) мцмкцн етди, – дийерек ичин - ичин аьлады.